Studenci Uniwersytetu Trzeciego Wieku zwiedzali Krajnę - Powiat Sępoleński

"Cudze chwalicie, swego nie znacie- propagujemy uroki Krajny" - reportaż studentów Uniwersytetu Trzeciego Wieku - Powiat Sępoleński

Pięćdziesięciu studentów UTW z Sępólna Krajeńskiego wzięło udział w wycieczce edukacyjnej mającej na celu  poznanie Krajny w obszarze powiatu sępoleńskiego. Wycieczkę poprowadził pasjonat historii regionu, autor "Dzienników Krajeńskich" Leszek Skaza. Przedsięwzięcie było współfinansowane przez Gminę Sępólno Krajeńskie w ramach projektu "Cudze chwalicie, swego nie znacie- propagujemy uroki Krajny". Seniorzy odwiedzili Radzim, Dużą Cerkwicę, Obkas i Zamarte.

Radzim

Pierwsze wzmianki na temat Radzimia pochodzą z 1356r. Przed II wojną światową wieś była własnością Stefanii Seydy, zamordowanej w 1939r. przez Richarda Kemnitza w znajdującym się na terenie wsi obozie zagłady. We wsi znajduje się dwór neogotycki z 1876r. i park krajobrazowy (4,8 ha) z XIX w. , którego granicę stanowi jezioro. Dwór w Radzimiu został wzniesiony w 1867 roku. Jest to piętrowa, murowana z czerwonej cegły budowla, zbudowana na rzucie prostokąta, nakryta dachem dwuspadowym z facjatami. Elewację frontową ujmuje z jednej strony ryzalit zwieńczony trójkątnym szczytem, z drugiej ośmioboczna, trzykondygnacyjna wieżyczka, zwieńczona szpiczastym hełmem. Główne wejście poprzedzone jest arkadowym gankiem z tarasem na piętrze. Po jego północnej stronie znajduje się dziedziniec z zabudową folwarczną.   Po 1945 roku dwór został przejęty przez państwo i  był wykorzystywany na biura miejscowego PGR-u, mieszkania pracownicze oraz świetlicę wiejską. Mieściła się tu także izba pamięci ku czci pomordowanych w czasie wojny. Pod koniec lat 80-tych, w czasie generalnego remontu, całkowicie spalił się dach budowli. Dach prowizorycznie naprawiono, ale dwór od tamtej pory stoi pusty.

Duża Cerkwica

Wieś wzmiankowana po raz pierwszy w 1217r. Dnia 14.IX.1454r. zebrane w kwaterze nad Kamionką pospolite ruszenie Wielkopolan zażądała od króla Kazimierza Jagiellończyka potwierdzenia swoich przywilejów jak też nadania nowych (tzw. pakty cerekwickie). Przywilej cerekwicki był pierwszym przywilejem partykularnym, ponieważ jego postanowienia odnosiły się tylko do Wielkopolski. Pokazało to szlachcie pochodzącej z innych ziem, że istnieje możliwość ubiegania się o własne interesy.  W Dużej Cerkwicy już w średniowieczu istniał kościół. Do 1615r. była to świątynia parafialna , a potem filialna parafii w Kamieniu Krajeńskim. To tutaj w podróży misyjnej do Prus zatrzymał się bp Wojciech, a po tym, jak został zamordowany przez Prusów jego zwłoki znajdowały się przez pewien czas w miejscowym kościele. W 1833r. na miejscu poprzednich kościołów zbudowano obecny p.w. św. Wojciecha. Budynek jest jednonawowy, z trójbocznie zamkniętym prezbiterium i niską wieżą od zachodu, konstrukcją szkieletową z wypełnieniami ceglanymi (tzw. pruski mur). Wystrój wnętrza jest barokowy, rokokowy oraz klasycystyczny i pochodzi z okresu od drugiej połowy XVII w do drugiej połowy XIX w. Obok kościoła znajduje się drewniana dzwonnica z XIX w. Od średniowiecza istnieje i działa, rozbudowany w 1912r. młyn "Kamionka"(obecnie własność prywatna).

Obkas

Pierwsza wzmianka o tej wsi pochodzi z 1217 roku. Obkas był  własnością kościelną arcybiskupów gnieźnieńskich. W roku 1347 wieś jest lokowana na prawie chełmińskim. Na przestrzeni dziejów występowały takie nazwy dzisiejszego Obkasu: Wowogusse – 1398, Wobekaz – 1431 i Wobokaz – 1432 rok. Poza tym w różnych okresach również: Obkass, Obkaz, Hopkas, Hopkass, Obkasz, Opkasz. W 1614 roku kościół w Obkasie zaliczano do kościołów filialnych Kamienia. W 1653 roku odnotowano, że w Obkasie znajduje się kościół, otoczony cmentarzem. Obkaz wraz z Dąbrówką i Dużą Cerkwicą należy do terenów Kosznajderii. Kościół pierwotny założony został prawdopodobnie już w XIV wieku, na co mógł mieć wpływ zakon krzyżacki. Jednak Już od 1789 roku groził zawaleniem. W jego tymczasowej naprawie przysłużył się w 1822 roku Commendarius Nelke z Kamienia. W 1877 roku wybudowano nowy kościół w stylu neoromańskim i poświęcono imieniem apostołów Filipa i Jakuba.

Na terenie Gór Obkaskich znajduje się najwyższe wzniesienie w województwie kujawsko- pomorskim Czarna Góra (189m.n.p.m).

Zamarte

Wieś znana była już w czasach krzyżackich. Pierwsza wzmianka o niej pochodzi z 1354r., kiedy to nosiła nazwę Jacobsdorf i była własnością rycerską w komturstwie człuchowskim. W XV w. wieś należała m.in. do Adama Trebnicza. Właściciele zwali się też z polska Zamarskimi. W ciągu wieków zmieniali się właściciele Zamartego. W 1884r. właścicielem  dóbr staje się  Herbert Albert Ludwik von Parpart. Z jego inicjatywy w 1890r. wzniesiony został w otoczeniu parku obecny pałac. Budowla nosi cechy neobarokowe i klasycystyczne. Od południa i zachodu przylega do niej XIX-wieczny park krajobrazowy z tarasami. Od północy jego granicą jest Jezioro Zamarckie. Pod zarządem Herberta majątek liczy 1094 ha. Do majątku należała też gorzelnia i owczarnia użytkowa. Herbert specjalizował się w produkcji uznanych nasion zbóż i hodowli ziemniaków. Już przed II wojną światową prowadzono tu hodowlę drogą selekcji krzakowej. Po wojnie całość dóbr Parpartów przejął Skarb Państwa Polskiego. Na bazie przedwojennego folwarku przywrócono zakład hodowli ziemniaka, a w pałacu utworzono biura. W 1946r. zakład zgromadził efekty niemieckiej pracy doświadczalnej z różnych ośrodków na Pomorzu i przystąpiono do nowych prac. Do 2011r. opracowano 90 odmian ziemniaków. Zakładu nie zniszczyły przemiany ustrojowe w latach 1989/90 i nadal pozostaje tu gospodarzem. Na przestrzeni kilkudziesięciu lat nosił różne nazwy, a ostatnią z nich jest Hodowla Ziemniaka Sp. z o.o.

Początki Zamarskiego Sanktuarium Maryjnego wiążą się z osobą krzyżackiego mnicha – rycerza Josta z bawarskiego Hohenkirchen. Komtur ślubował zbudować kaplicę ku czci Matki Boskiej. Gotycką kaplicę pod wezwaniem Najświętszej Marii Panny (od XVIIw. Narodzenia Najświętszej Marii Panny) wymurowano w latach 1415-1416. W tym też czasie ściągać do niej zaczęli liczni pątnicy z okolic Zamartego. Nieco później kultem otoczono też w Zamartem namalowaną ok. 1600r. kopię obrazu Matki Boskiej Częstochowskiej. W 1747r. Jan Michał Grabowski, podkomorzy pomorski, później kasztelan gdański i elbląski sprowadził do Zamartego bernardynów prowincji wielkopolskiej. Klasztor w Zamartem ufundowany został przez Jana Michała Grabowskiego dla bernardynów. Budynek klasztorny zbudowano w latach 1752-59. W  dniu 9 VII 1780 kościół konsekrował bp Fabian Plaskowski, sufragan chełmiński. W 1826 klasztor uległ kasacji, a 1842r. w budynku klasztornym umieszczono księży emerytów. Klasztor pełnił rolę Domu Księży Emerytów do dnia 1 lipca 1994 r., kiedy Biskup Pelpliński Jan B. Szlaga powierzył kościół, klasztor i duszpasterstwo parafialne Warszawskiej Prowincji Karmelitów Bosych. Od 19 grudnia 1994 r. klasztor jest siedzibą Nowicjatu. Kapituła Prowincjalna w 1999 r. podniosła klasztor w Zamartem do rangi przeoratu. W latach 1997 – 2004 wewnątrz dokonano większości remontów, będącego prawie w ruinie klasztoru. 16 lipca 2011 bp Jan Szlaga podniósł kościół do rangi Diecezjalnego Sanktuarium M. B. Szkaplerznej.