Alimenty nie tylko dla dziecka?

O ile obowiązek alimentacyjny względem dzieci jest oczywisty, to płacenie alimentów rodzicom albo rodzeństwu budzi wiele kontrowersji. W wielu przypadkach rozprawa kończy się na uchyleniu wniosku o płaceniu alimentów. Warto wiedzieć, czego można spodziewać się w takiej sytuacji oraz jakie możliwości ma osoba składająca pozew o alimenty oraz osoba, do której jest on kierowany.

Kiedy rodzic może pozwać dziecko o alimenty?

Tylko pełnoletnie dziecko może zostać pozwane o alimenty, a obowiązek ich płacenia musi być odpowiednio uzasadniony. Główną przesłanką jest niedostatek rodziców, a więc sytuacja, w której nie są w stanie zaspokoić podstawowych potrzeb.

Podczas rozpatrywania takiego wniosku sąd weźmie pod uwagę dwa główne kryteria. Pierwszym są możliwości zarobkowe i finansowe dzieci. W ich zakres wchodzi wynagrodzenie z tytułu pracy zarobkowej, posiadanie renty bądź emerytury, premie i dodatki do wynagrodzenia, odsetki z akcji i akcje zgromadzone na funduszach bankowych, a także inne dochody. Drugim natomiast jest niedostatek rodziców, a więc wszystkie powody, przez które występuje. Pod uwagę brane są możliwości rodziców do podjęcia pracy, ich stan zdrowia oraz inne przyczyny związane z niedostatkiem.

Obowiązek alimentacyjny może mieć formę inną niż pieniężną. Często w sądzie ustala się, że dziecko będzie opłacało rachunki lub zapewniało żywność albo leki. Najlepszym rozwiązaniem jest jednak dojście do porozumienia poza salą sądową – pozwoli to uniknąć wielu negatywnych emocji, niepotrzebnego stresu oraz kolejnych konfliktów.

Kiedy dziecko może uchylić się od płacenia alimentów rodzicom?

Sytuacje, w których obowiązek alimentacyjny jest wątpliwy dotyczą przede wszystkim stosunków z samymi rodzicami, szczególnie we wcześniejszych latach. Wielokrotnie zdarza się tak, że pozew o alimenty składa rodzic, który nie miał czynnego udziału w wychowaniu dziecka, był nieobecny i nie interesował się losami dziecka. Wtedy żądania o obowiązek alimentacyjny są sprzeczne z zasadami współżycia społecznego, a dziecko może powołać się na art. 144 [1] z Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego:

„Zobowiązany może uchylić się od wykonania obowiązku alimentacyjnego względem uprawnionego, jeżeli żądanie alimentów jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.”

Warto jednak podkreślić, że prawo nie zdefiniowało dokładnie pojęcia „zasad współżycia społecznego”, dlatego rodzic, który wcześniej nie pełnił należycie swoich obowiązków nadal ma prawo złożyć pozew o alimenty, jednak dowody na zaniedbania w dzieciństwie są podstawą do tego, by taki wniosek został uchylony.

Skuteczne będzie również udowodnienie, że niedostatek rodzica wynika z jego własnej winy. Przed sądem należy udowodnić, że rodzić unika leczenia chorób, które uniemożliwiają mu podjęcie pracy lub jest uzależniony od alkoholu. Zdarza się również, że rodzic z własnej woli rezygnuje z pracy oraz nie korzysta z przysługujących mu świadczeń, które w dużym stopniu poprawiłyby jego sytuację finansową.

Tekst przy współpracy z kancelarią PBKB z Krakowa.