Wzory haftu krajeńskiego - promocja wzornika

Muzeum Ziemi Złotowskiej zaprasza we wtorek, 29 października, o godzinie 17, na promocję wzornika haftu krajeńskiego.

Wydarzenie będzie kontynuacją ubiegłorocznego projektu „Haft Krajeński – tradycja ludowa i tradycja wytworzona”. Zorganizowane w 2018 roku: wystawa, cykl pięciu spotkań oraz publikacja i jej promocja pozwoliły upowszechnić wiedzę na temat tradycyjnego haftu i współczesnego wzornictwa krajeńskiego opartego na owym hafcie. Tegoroczny projekt pozwolił rozszerzyć znajomość tradycyjnego haftu krajeńskiego pochodzącego od autochtonicznej ludności wiejskiej z Krajny Złotowskiej w drodze licznych prelekcji i warsztatów oraz opublikowaniu teczki „Wzory Haftu Krajeńskiego”. Wzornictwo krajeńskie oparte na historycznych tkaninach haftowanych rozprzestrzeniło się z Krajny złotowskiej na pozostałe części regionu, co też ujęto w opisie i proponowanych wzorach zawartych w tece. Do realizacji projektu zaproszono wieloletnich twórców haftu krajeńskiego - Jerzego Brzezińskiego i Irenę Bielecką oraz Joannę Skierę – animatorkę krajeńskiej tradycji wytworzonej. Opiekę merytoryczną sprawuje dr hab. Dorota Angutek – etnolog i kulturoznawca, od 2004 roku prowadząca badania nad haftem krajeńskim. Za koordynację projektu jest odpowiedzialne Muzeum Ziemi Złotowskiej z dyrektor Kamilą Krzanik-Dworanowską na czele.

W okolicach Złotowa (obszar historycznej Krajny Złotowskiej) powstał haft krajeński, po którym zachowało się do dziś kilka eksponatów historycznych, świadczących o istnieniu hafciarskiej tradycji ludowej. Na skutek skomplikowanej historii i braku systematycznych badań etnograficznych Krajna jest jednym z nielicznych regionów w Polsce, który nie posiada naukowo udokumentowanego oraz zrekonstruowanego wzornika haftu ludowego. Jednak Krajna nie jest skazana na wykluczenie z badań naukowych lub jej ignorowanie przez badaczy. Powinna być ona penetrowana przez instytucje muzealne i badana przez naukowców. Według dr hab. Angutek konwencjonalna tradycja hafciarska na Krajnie wyrasta z więzi lokalnych i regionalnych wynikających z faktu bycia Krajniakiem. Jednak współczesne techniki sprawiają, że żmudna sztuka haftowania jest wypierana przez bardziej nowoczesne i prostsze metody rękodzielnicze, np. malowanie na porcelanie, szkle czy na tkaninie. W ostatnich latach miejscowi amatorzy dokonali samodzielnej rekonstrukcji wzorów haftu w formie tradycji wytworzonej. Efektem tego jest mnogość bardzo różniących się wersji. Wydawnictwo ma na celu ujednolicenie wzorów haftu krajeńskiego. W przypadku odmiany złotowskiej opracowanie dochowuje wierności tradycyjnym wzorom ludowym, natomiast wzory odmiany więcborskiej zostały uporządkowane i wyselekcjonowane na podstawie analizy historii tamtejszej tradycji wytworzonej.

Publikacja opatrzona nazwą „Wzory haftu krajeńskiego” zawiera 16 plansz kolorowych i 16 czarnobiałych wzorów do kopiowania w formacie A3. Plansze umieszczone są w kolorowej teczce, a na obu wewnętrznych stronach teczki/okładki znajduje się opis etnograficzny i historyczny kanonu wzornictwa krajeńskiego zaczerpniętego z ornamentów hafciarskich. Ponadto dołączone są na osobnych kartach tłumaczenia tekstu polskiego na języki angielski i niemiecki. Wzornik pozwala na korzystanie z wzorów do haftowania przez hafciarki i hafciarzy w całej Polsce spełniając cele estetyczne i edukacyjne. W regionie Krajny występuje powszechnie oczekiwanie na graficznie, komputerowo opracowane, ujednolicone i spopularyzowane motywy i wzory haftu krajeńskiego, pozbawione współczesnych naleciałości lokalnych i wtrętów indywidualnych.

Dorota Angutek – dr hab. w zakresie kulturoznawstwa; etnolog. Pracuje w Instytucie Socjologii Uniwersytetu Zielonogórskiego. Zainteresowania partycypacją kulturową, współczesnymi kierunkami teoretycznymi, antropologią zmysłów, antropologią krajobrazu, antropologią historyczną, ostatnio tradycjami wytworzonymi (wynalezionymi) oraz kulturą ludową i wytworzoną Krajny.